Weeshuistoerisme

De Internationale Richtlijnen voor Alternatieve Zorg voor Kinderen, verwelkomd door de Verenigde Naties in 2009, wijzen erop dat overheden, wanneer mogelijk, moeten voorkomen dat kinderen en ouders onnodig van elkaar gescheiden worden en dus gezinnen moeten ondersteunen zodat ze zelf voor hun kinderen kunnen zorgen, bijvoorbeeld door voedselhulp of middelen om naar school te gaan. Toch zijn er nog heel veel kinderhuizen. In sommige landen zelfs steeds meer, omdat donoren en vrijwilligers daaraan verbonden zijn, en ze in stand houden. Er zijn verschillende organisaties die vrijwilligerswerk in kinderhuizen aanbieden, naast gespecialiseerde vrijwilligersorganisaties, ook reisorganisaties, NGOs, kerken, scholen en universiteiten.

Kinderen die niet bij hun ouders opgroeien, hebben allemaal een traumatische ervaring gehad. Ze zijn van hun ouders gescheiden en soms zelfs van hun hele familie. Zeker als ze in een kinderhuis wonen, is de kans groot dat ze contact met hun familie missen. Gehechtheid ontstaat bij ieder kind van nature. Vanuit die beschermende gehechtheid ontwikkelt een kind zich en ontdekt de wereld. Elk kind heeft daarom behoefte aan vaste verzorgers met wie hij of zij een langdurige wederkerige relatie heeft. Dit legt de basis voor andere relaties. In een kindertehuis met wisselende verzorgers die weinig tijd hebben voor het kind, missen kinderen die hechtingsfiguren. Kinderen en volwassenen met hechtingsproblemen hebben vaak minder vertrouwen in zichzelf en in anderen, waardoor ze moeite hebben met het opbouwen van vriendschappen en relaties. Het sturen van vrijwilligers voor een korte periode brengt daarom schade toe aan het kind. Ook hebben kinderen die zijn opgegroeid in een kinderhuis moeite bij de overgang naar onafhankelijkheid. Zij missen een vangnet van familie en basisvaardigheden, zoals hoe problemen op te lossen en omgaan met geld. Tevens is de kans dat kinderen te maken te krijgen met geweld en (seksueel) misbruik in een kinderhuis veel groter.

Om met kwetsbare kinderen te mogen werken in Nederland, bijvoorbeeld met kinderen die in een kinderhuis wonen, moet je een gerichte opleiding hebben en praktische kennis hebben opgedaan in begeleide stages. In het buitenland worden soms 18-jarigen, net van de middelbare school, ingezet bij kinderen als verzorger in een kinderhuis of bij straatkinderen. Dit zijn de meest kwetsbare kinderen. Vanuit het belang van kinderen gezien, is dat geen goede match. Deze kinderen hebben juist behoefte aan goed geschoolde en ervaren krachten. Een vrijwilliger kan een goede vrijwilliger zijn als deze gescreend is en geselecteerd op basis van kennis en ervaring.

Defence for Children - ECPAT is voorzitter van het Better Care Network Nederland en houdt zich bezig met het voorlichten van vrijwilligers en het trainen van professionals die werken in de vrijwilligerssector. Het Better Care Network is een netwerk van organisaties die in binnen- en buitenland hulp bieden aan kinderen zonder adequate ouderlijke zorg.

• Position paper: Vrijwilligerswerk in kinderhuizen. Waarom niet?
• Richtlijnen voor organisaties die vrijwilligers uitzenden of ontvangen
• Boekje: Kinderen zonder thuis